ابواسحاق شرف‌الدین شامیاَبواِسْحاقِ شامی، شرف‌الدین، از مشایخ بزرگ صوفیه در اواخر سدۀ ۳ و اوایل سدۀ ۴ق. او از مریدان مَمْشاد دینوری معروف به خدمت و تحت تربیت او به سر برد تا به کمال رسید. ۱ - ویژگی‌های معنویابواسحاق جامع میان علوم ظاهر و باطن و در زهد و ریاضت ممتاز بود، به نحوی که هر ۷ روز یک بار افطار می‌کرد. او را شیخی صاحب کرامت دانسته‌اند که به سماع نیز علاقه‌مند بود. [۱]
غلام سرور، خزینه الاصفیاء، ج۱، ص۲۳۹-۲۴۰، لکهنو، ۱۲۹۰ق.
سلسله معنوی او از طریق ممشاد دینوری، به روایات مختلف، با واسطه‌هایی به امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام می‌رسد. [۲]
آریا، غلامعلی، ج۱، ص۷۴-۷۵، طریقه چشتیّه، تهران، ۱۳۶۵ش.
۲ - هدایت مردم چشتگفتهاند که استادش او را به هدایت مردم چشت ــ یکی از قراء هرات ــ مأمور کرد و او را خواجه اهل چشت خواند و چون او به چشت وارد شد، نزد مردم نیز به خواجه چشت شهرت یافت و سرسلسله فرقه چشتیه شد. [۳]
نوشاهی، سیدظریف احمد، ج۱، ص۱۴۸، شریف التواریخ، گجرات، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۴]
غلام سرور، خزینه الاصفیاء، ج۱، ص۲۴۰، لکهنو، ۱۲۹۰ق.
۳ - جانشین ابواسحاقخواجه ابواسحاق تولد خواجه ابواحمد ابدال چشتی را بشارت داد و پیشگویی کرد که از این کودک خاندانی عظیم ظاهر خواهد شد. [۵]
جامی، عبدالرحمن بن احمد، ج۱، ص۳۲۳، نفحات الانس، به کوشش مهدی توحیدی‌پور، تهران، ۱۳۳۶ش.
[۶]
واعظ، اصیل‌الدین عبداللـه، ج۱، ص۱۱۹-۱۲۰، مقصد الاقبال سلطانیه، به کوشش مایل هروی، تهران، ۱۳۵۱ش.
سال‌ها بعد خواجه ابواحمد ابدال به جانشینی خواجه ابواسحاق رسید. ۴ - ریاضت ابواسحاقخواجه ابواسحاق زندگی را در فقر و ترک و ریاضت به سر برد و خواجه ابواحمد ابدال نیز بر فقر مراد خویش افتخار می‌کرد. [۷]
حاشیه، امیر خورد، ج۱، ص۱۱۷، محمد مبارک علوی، سیر الاولیاء، ترجمه اعجاز الحق قدوسی، لاهور، ۱۹۸۰م.
[۸]
غلام سرور، خزینه الاصفیاء، ج۱، ص۲۳۹-۲۴۰، لکهنو، ۱۲۹۰ق.
۵ - وفاتاو بیشترین ایام حیات خود را در عکّا واقع در فلسطین کنونی به سر برد و در همان‌جا نیز وفات یافت. [۹]
جامی، عبدالرحمن بن احمد، ج۱، ص۳۲۲، نفحات الانس، به کوشش مهدی توحیدی‌پور، تهران، ۱۳۳۶ش.
[۱۰]
نامه دانشوران، ج۵، ص۴۷-۴۸.
تاریخ وفات او به درستی معلوم نیست. غلام سرور آن را ۱۴ ربیع‌الثانی ۳۲۹ دانسته است. [۱۱]
غلام سرور، خزینه الاصفیاء، ج۱، ص۲۳۹-۲۴۰، لکهنو، ۱۲۹۰ق.
۶ - فهرست منابع(۱) آریا، غلامعلی، طریقه چشتیّه، تهران، ۱۳۶۵ش. (۲) امیر خورد، محمد مبارک علوی، سیر الاولیاء، ترجمه اعجاز الحق قدوسی، لاهور، ۱۹۸۰م. (۳) جامی، عبدالرحمن بن احمد، نفحات الانس، به کوشش مهدی توحیدی‌پور، تهران، ۱۳۳۶ش. (۴) غلام سرور، خزینه الاصفیاء، لکهنو، ۱۲۹۰ق؛ نامه دانشوران، قم، دارالفکر، ۱۳۷۹ق؛ (۵) نوشاهی، سیدظریف احمد، شریف التواریخ، گجرات، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م. (۶) واعظ، اصیل‌الدین عبداللـه، مقصد الاقبال سلطانیه، به کوشش مایل هروی، تهران، ۱۳۵۱ش. (۷) نامه دانشوران. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابواسحاق شامی»، ج۵، شماره۱۹۴۶. |